اصول الزامات و استانداردهایی که مطابق قوانین و مقرّرات فعلی ناظر بر ابعاد محیط‌زیستی فعالیت‌های صنعتی، بایستی مورد ملاحظه و رعایت قرار بگیرد، چهار زمینه‌ی اصلی را شامل می‌شود که عبارتند از:
- محدودیّت‌های مرتبط با موقعیّت مکانی و جانمایی احداث واحد صنعتی
- پارامترهای مرتبط با عوامل آلوده‌کننده هوا
- پارامترهای مرتبط با عوامل و مواد آلوده‌کننده آب و فاضلاب
- محدودیّت‌های مرتبط با آلودگی صوتی
- الزامات مرتبط با ملاحظات موقعیّت مکانی
تازه‌ترین استانداردهای تدوین شده‌ی سازمان حفاظت محیط‌زیست راجع به ملاحظات لازم‌الرعایه برای محل احداث یک واحد صنعتی، در فروردین‌ماه سال 1402 و تحت عنوان «مقررات و ضوابط استقرار واحدهای تولیدی و صنعتی» ابلاغ شد. به‌موجب این ضوابط، رشته‌ها و شاخه‌های تولیدی ـ صنعتی در 10 گروه اصلی تقسیم‌بندی شده و فعّالیّت‌های هر گروه اصلی نیز در 7 زیرشاخه‌ی تخصّصی‌تر و با معیار میزان مخاطرات زیست‌محیطی (از پرمخاطره به کم‌مخاطره) رده‌بندی شده‌اند. براین‌اساس آنچه ضرورت‌های مرتبط با اجازه‌ی احداث یک واحد صنعتی را در یک منطقه از حیث دوری و نزدیکی به مراکز جمعیّتی، حریم آب‌های سطحی و زیرسطحی، مراتع و جنگل‌ها، زمین‌های کشاورزی و غیره که جزئیات آن در همان ضوابط ابلاغی مقرّر شده است را تعیین می‌کند، نوع فعّالیّت صنعتی (در گروه‌بندی 1 تا 10) و میزان مخاطره‌آمیزی آن (در رده‌بندی 1 تا 7) است.
- الزامات مرتبط با ملاحظات آلودگی هوا
مقرّراتی که در حال حاضر در خصوص ملاحظات و استانداردهای لازم‌الرعایه زیست‌محیطی جهت مَهار فاکتورهای آلوده‌کننده‌ی هوا ناشی از فعّالیّت‌های صنعتی اعمال می‌شود، ضوابطی است که در مصوّبه شماره 84411/ت55181هـ مورّخ 27/6/1397 هیئت وزیران تعیین شده است. در این مصوّبه هم، با تعیین شاخه‌های مختلف صنعتی براساس فعّالیّت تولیدی واحد مربوطه، میزان مجاز انتشار عوامل آلاینده‌ی مرتبط با فعّالیّت و فرایندهای تولیدی کارخانه و نیز فِلوی جرمی آلاینده‌های مزبور مقرّر شده است.
- الزامات مرتبط با ملاحظات آلودگی آب و فاضلاب
«استاندارد خروجی فاضلاب‌ها» مجموعه ضوابطی است که در اجرای مواد 3 و 5 آیین‌نامه جلوگیری از آلودگی آب، توسط سازمان محیط زیست با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ وزارت صنعت، معدن، تجارت؛ وزارت نیرو؛ و وزارت جهاد و کشاورزی تدوین و ابلاغ شده است. مطابق این ضوابط، سیستم‌های پساب و فاضلاب هر واحد صنعتی بایستی به‌ترتیبی طراحی و ساخته شود که میزان عناصر، مواد و فاکتورهای فهرست شده‌ی «جدول استاندارد خروجی» در خروجی فاضلاب آن واحد صنعتی، اعم از تخلیه یا تصفیه‌شده، در دامنه‌ی مقرّر برای هریک از آن عامل‌ها قرار بگیرد. شاخص‌های مستلزم مراقبت از حیث آلایندگی آب و فاضلاب به شرح «جدول استاندارد خروجی» از این قرارند: نقره، آلومینیوم، ارسنیک، بُر، باریُم، بریلیُم، کلسیُم، کادمیُم، کلر آزاد، کلراید، فرم‌آلدئید، فنل، سیانور، کبالت، کُرُم، مس، فلوراید، آهن، جیوه، لیتیُم، منیزیم، منکنز، مُلیبدن، نیکل، آمونیم، نیتزیت، نیترات، فسفات، سرب، سلنیُم، سولفید، سولفیت، سولفات، وانادیُم، روی، چربی روغن، دترجنت، بی اُ دی، سی اُ دی، اکسیژن محلول، مجوع مواد جامد محلول، مجوع مواد جامد معلّق، مواد قابل ته‌نشینی، پ‌ـ هاش، مواد رادیواکتیو، کدورت، رنگ، درجه حرارت، کلیفرم گوارشی، کل کلیفرم، تخم انگل.
- الزامات مرتبط با ملاحظات آلودگی صوتی
موضوع فرمول محاسبه و سطح آلایندگی صوتی قابل قبول برای پهنه‌های مختلف از جمله پهنه‌ی صنعتی در مصوّبه شماره 49127/ت38734ک مورّخ 5/4/1387 سازمان حفاظت محیط زیست (کمیسیون مشترک امور زیربنایی، صنعت و محیط‌زیست) پیش‌بینی شده است. براین‌اساس، تراز متوسط مجاز آلایندگی صوتی پهنه‌های صنعتی برای روز 75 و برای شب 65 دسیبل تعیین شده است که مطابق فرمول زیر محاسبه و پایش می‌شود:
برای تعیین جزئیّات استانداردهای زیست‌محیطی که بایستی توسط هر واحد صنعتی خاص مورد ملاحظه و رعایت قراربگیرد، بدواً بایستی به این پرسش پاسخ داد که فعّالیّت تولیدی ـ صنعتی واحد مربوطه دقیقاً در کدام‌یک از گروه‌ها و طبقه‌بندی‌های صورت‌گرفته طیّ ضوابط برشمرده‌ی بالا، قرار دارد. پس از آن، شاخص‌های قابل اعمال بر الزامات محیط‌زیستی واحد صنعتی موضوع مطالعه از دل آن ضوابط قابل استخراج خواهد بود.
برای حصول اطمینان از این که یک واحد صنعتی با رعایت استانداردهای زیست‌محیطی حاکم بر فعّالیّت‌های خاص آن واحد طراحی، ساخته و راه‌اندازی می‌شود، لازم است که هم‌زمان با ثبت تقاضای اخذ مجوّز محیط‌زیست، فُرم رسمی «پرسشنامه‌ی زیست‌محیطی واحدهای صنعتی، تولیدی، خدماتی و کشاورزی» از اداره کلّ استانی سازمان حفاظت محیط‌زیست اخذ و تکمیل شود. این پرسشنامه که اطلاعات کاملی از خصوصیّات کلّی پروژه، جانمایی پروژه، عوامل آلاینده‌ی آب، عوامل آلاینده‌ی هوا، عوامل آلاینده‌ی صوتی، سیستم مدیریت پسماند و فاضلاب و مخازن و تخلیه، فهرست ماشین‌آلات و تشریح فنّی ماشین‌آلات و فرایند تولید جمع‌آوری می‌کند، مبنای مطالعه و اظهارنظر مرجع قانونی جهت صدور مجوّز محیط‌زیست خواهد بود. موافقت سازمان محیط‌زیست با احداث واحد صنعتی مربوطه در قالب مجوّزی که دفترچه استانداردهای زیست‌محیطی لازم‌الرعایه را در پیوست دارد، صادر می‌شود. این مجوّز، خود یکی از اسناد پیش‌نیاز صدور جواز تأسیس است و دادن پروانه بهره‌برداری به واحد صنعتی مشروط به احرازِ طرّاحی و ساخت آن با رعایت استانداردهای تعیین شده در جواز تأسیس خواهد بود. تداوم رعایت ملاحظات و استانداردهای زیست‌محیطی، پس از صدور پروانه بهره‌برداری، از طریق اخذ گزارش‌های فنّی و بازرسی‌های دوره‌ای مورد پایش قرار می‌گیرد.
برای دریافت راهنمایی و اطلاعات بیشتر، لطفن با ما در گروه حقوقی توکلی و همکاران در تماس باشید.
